Mae canol trefi wrth wraidd bywyd Cymru ac mae cynaliadwyedd y stryd fawr yn gofyn am gyflawni cydgysylltiedig, gwneud penderfyniadau dewr, ac arweinyddiaeth uchelgeisiol.

Mae'r heriau sy'n wynebu llawer o ganol trefi yng Nghymru yn debyg i adfywio Prydain ar ôl y Rhyfel yn 1945.

Rhwng 1950 a 1980, blaenoriaethodd awdurdodau lleol adfywio canol trefi gan greu mannau manwerthu newydd a mwy. Fodd bynnag, mae dewisiadau polisi yn y gorffennol, disgwyliadau newidiol defnyddwyr a datblygiadau technolegol bellach yn cael effaith andwyol ar lawer o ganol trefi Cymru. Ac mae'r pandemig bellach wedi ychwanegu at y problemau hyn.

Creodd COVID-19 heriau i lywodraeth leol a llywodraeth ganolog, ond yn gyffredinol, maent wedi ymateb yn dda i gadw pobl yn ddiogel a busnesau'n gweithio. Fodd bynnag, mae 1 o bob 7 siop ar strydoedd mawr Cymru bellach yn wag, er i Lywodraeth Cymru fuddsoddi ac ysgogi £892.6m yn ystod y 7 mlynedd diwethaf. Nid oes gan awdurdodau lleol y gallu i ymateb i'r sefyllfa hon ac nid ydynt bob amser yn defnyddio'r pwerau sydd ganddynt i helpu i adfywio trefi.

Canfu ein hadolygiad fod optimistiaeth ar gyfer dyfodol canol trefi, ond er mwyn bod yn llwyddiannus rhaid i gynghorau ganolbwyntio ar y pedwar maes rydym yn eu trafod yn ein hadroddiad (Bwriad, Cynnwys, Gwybodus, Ymyriad). Yn ogystal, mae Llywodraeth Cymru wedi blaenoriaethu adfywio canol trefi wrth barhau drwy raglen newid genedlaethol.

Er bod llawer o randdeiliaid sydd â chyfrifoldeb dros adfywio canolfannau trefi, mae awdurdodau lleol yn allweddol. Gall eu hystod eang o bwerau statudol bennu siâp ac amgylchedd canol trefi, er enghraifft o gynllunio a thrafnidiaeth, i dai a thwristiaeth. Er mwyn cyflawni'r canlyniadau lleol gorau, mae angen alinio ac integreiddio polisïau a chydweithio gydag adnoddau wedi’u blaenoriaethu ar ganol trefi.

Rydym yn argymell bod Llywodraeth Cymru yn gweithio gydag awdurdodau lleol i adolygu a mynd i'r afael â heriau trafnidiaeth sy'n wynebu canol trefi ac awgrymu eu bod yn cydgrynhoi cyllid i leihau biwrocratiaeth.

I awdurdodau lleol, rydym yn argymell eu bod yn defnyddio eu pwerau a'u hadnoddau presennol a chydweithio â chynghorau eraill i sicrhau'r canlyniad gorau posibl i ganol trefi. Rydym hefyd yn argymell bod awdurdodau lleol yn defnyddio ein teclyn adfywio i hunanasesu eu dulliau gweithredu presennol a nodi gwelliannau.